Ortadoğu'da Manda Yönetimlerinin Kurulması: Bu yazıda Ortadoğu'da İngiliz ve Fransız mandaterliklerinin kurulması ve İsrail devletinin alt yapısının nasıl oluşturulduğu kısaca anlatılacaktır.
ABD Başkanı Wilson'un sömürgeciliğe karşı çıkması üzerine ABD desteğini yanlarında tutmak isteyen İtilaf Devletleri, "güçlü bir devletin zayıf diye nitelendirilen bir devleti Milletler Cemiyeti adına yönetmek" diye tanımlanan "mandater" yönetimi gündeme getirdi.
Hangi bölgeler hangi devletin koruyuculuğu altına alınacak sorusunun cevabını arayan başkan Wilson ilgili halkın görüşlerini öğrenmek üzere bir komisyon kurulmasını önermişse de bu istek İngiltere ve Fransa tarafından reddedildi. Bunun üzerine ABD kendisi King-Crane Komisyonu'nu kurarak Ortadoğu'da bir araştırma yaptırttı. Komisyon şu önerilerde bulundu:
1) Suriye için ya Amerika ya İngiliz koruyuculuğu
2) Mezopotamya'da İngiliz koruyuculuğu
3) Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulmaması
4) Filistin'in Suriye içinde kalması ve kutsal yerlerin uluslararası statüye kavuşturulması gibi öneriler İngiltere ve Fransa tarafından dikkate alınmamıştır.
Ortadoğu üzerine barışı tartışmak üzere 24 Nisan
1920 de San Remo'da toplanan konferansta kim, nerede mandaterlik yönetimini kuracaktır konusunda Avrupa Devletleri anlaşmıştır.
Irak, Filistin ve Ürdün' de İngiltere; Suriye ve Lübnan'da ise Fransa mandaterliği kurulacaktır. Batılı güçler Avrupa Kıtası’nda ortaya çıkan yeni devletlere karşı "ulusların kendi kaderlerini kendilerinin belirlemesi" konusunda daha esnek kararlar alıp esnek davranışlar sergilerken Ortadoğu'da mandaterlik adı altında yeni sömürge alanlarını oluşturdular. Bu sömürge alanına alınamayan bir ülke vardı ki, o da Türkiye'ydi. Ancak onun statüsünü de belirleyen süreç Kurtuluş Savaşı olmuştur.
Uyarı: Osmanlı döneminde Suriye, Lübnan ve Filistin aynı ülke içinde tek parçaydı. İngiliz Dış isleri Bakanı Balfour'un 2 Kasım 1917'de bir Yahudi öndere yazdığı mektupta Filistin'de yaşayan Yahudilere bir “ulusal yurt” kurulması çabasını destekleyeceğini bildirdi. Bu durum Suriye'nin parçalanmasına ve zamanla da bölgede Yahudilerin sayısının hızla artmasına neden oldu. Baltfour Deklarasyonu olarak tarihe geçen bu belgeye birçok batılı güç destek vermiş ve Batıdan alınan bu destekler sonucunda 1948 'de Filistin' de bir Yahudi devleti olarak İsrail kurulmuştur.
- Okuma Sayısı: Bu yazı 1378 defa okunmuştur.
