Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş Nasıl Oldu – Tarihi - Dönemi


Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş Nasıl Oldu – Tarihi - Dönemi: Atatürk hayattayken iki kez çok partili sisteme geçiş için denemeler yapılarak Halk Fırkası'na karşı muhalefet olması için1924’te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ve yine 1930 tarihinde bizzat Atatürk'ün teşvikleriyle Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulmuş fakat çıkarılan Şeyh Sait İsyanı ve Menemen Olayı çok partili sisteme geçişe imkân tanımamıştı. Bu sebeple mevcut ülke yapısının çok partili siteme geçiş için henüz hazır hale gelmediğini fark eden Atatürk bir demokrasi tutkunu olmasına rağmen hayatta iken bir daha böyle bir girişim söz konusu olmamıştır. Bununla birlikte İkinci Dünya savasında yaşanan mal ve can kayıpları ve insan haklarına aykırı uygulamalar, dünyada barış ve huzur ortamına özlemi arttırdı. İnsan hak ve özgürlüklerine saygılı barış ve huzur ortamı ancak demokrasiyle gerçekleşebilirdi. Bu yüzden dünyada savaş sonrasında demokrasiyi hayata geçirme yönündeki çalışmalar hız kazandı.

Ülkemizde çok partili hayata geçilmesinde hem dış hem iç hem de gelişmelerin etkisi olmuştur. İkinci Dünya Savaşı demokratik ve baskıcı yönetimler arasında bir mücadeleydi. Bu mücadeleyi demokratik devletler kazandı. Türkiye savaş sonunda Müttefik Devletler

le İttifak yaptı. Birleşmiş Milletlerin kurucu üyeleri arasına girerek demokratik yönetimlerin yanında yer aldığını gösterdi. İkinci Dünya Savası iktidardaki Cumhuriyet halk Fıkrasının oldukça yıpranmasına neden oldu. Bu da: Savaş nedeniyle enflasyonun artması ve halkın alım ve gücünün azalması, temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanması, basının denetim altında olması gibi durumlarda etkili olmuştur.
--------------------------------------------------------------------
Kısa Hatırlatma: İktidar partisinin karsında başka bir partinin bulunması,
Sorunların aşılmasında daha etkili olabilecek görüşlerin ortaya konulması, hükümetin denetlenmesi, halkın sorunlarının ve görüşlerin Meclise daha fazla taşınması için gereklidir.
--------------------------------------------------------------------
Türkiye’de İkinci Dünya Savasından sonra demokratikleşme çabaları hız kazandı. Bu durumun ortaya çıkmasında basında çıkan haberlerinde etkisi oldu. Nuri Demirdağ’ın kurduğu Milli kalkınma partisi çok partili hayata geçiş döneminin Türkiye’deki ilk sıyası partisi oldu.( 1945)

1945’li yıllarda CHP ekonomik politikalarında görüş ayrılıkları yaşanıyordu.1940 yılı başlarında partiden ayrılan Celal Bayar , Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan öncülüğünde Demokrat parti ( DP) kuruldu.

1946 yılında ondan fazla siyasi parti kuruldu ve çok partili siyasi hayatın ilk genel seçimi yapıldı. CHP bu seçimden sonra da iktidarını devam ettirdi. 1950 yılındaki genel seçimleri kazanan DP iktidara geldi. Böylece çok partili siyasi ortamda mecliste farklı görüş ve düşünceler temsil edilme şansını buldu.
--------------------------------------------------------------------
Kısa Hatırlatma: Türkiye de yeni siyasi partilerin kurulması ve yapılan seçimlerde başlayan demokratik süreç gelişerek devam etti. Ancak bu süreç 27 Mayıs 1960, 12 Mart 1971 ve 12 Eylül 1980 deki askeri müdahalelerle zaman zaman kesintiye uğramıştır. Demokrasiye zarar veren bu müdahalelerin etkileri anayasa değişiklikleri ve anayasal düzenlemeler, yeni siyasi partilerin kurulmasını ve özgürlüklerin genişletilmesiyle aşılmaya çalışılmıştır.
--------------------------------------------------------------------
Kaynak: www.ataturkinkilaplari.com – En Kapsamlı Atatürk Sitesi tarafından muhtelif TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Konulu Ders Kitapları ve Çeşitli Belirli Günler ve Haftalar ile İlgili kitaplardan derlenerek oluşturulmuştur.

- Okuma Sayısı: Bu yazı 28984 defa okunmuştur.