Sevr ve Lozan Antlaşmalarının Karşılaştırılması

Sevr ve Lozan Antlaşmalarının Karşılaştırılması: I. Dünya Savaşı’ndan mağlup ayrılan Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Sevr Antlaşması imzalanmıştı. Ancak Sevr Antlaşmasını kabul etmeyen Türk milleti buna karşı çıkmış, Millî Mücadele’de Mustafa Kemal ve silah arkadaşları ile birlikte hareket etmiştir. Hiçbir zaman uygulanma imkânı bulamayan Sevr Antlaşması Osmanlı Mebusan Meclisi onaylamadığı için ölü doğan bir antlaşma olarak tarihe geçmiştir.

Türk milletinin Sevr Antlaşmasını reddedip bağımsızlık savaşını kazanmasından sonra İtilaf Devletleri barış antlaşmasının tarafsız bir ülke olan İsviçre’nin Lozan şehrinde toplanacak bir konferansta görüşülmesini kabul ettiler. 20 Kasım 1922’de toplanan konferans tarafların anlaşmazlığı yüzünden 4 Şubat 1923’te dağıldı. Daha sonra tekrar toplanan konferansta anlaşma sağlandı ve 24 Temmuz 1923’te Lozan Antlaşması imzalandı.

• Sevr Antlaşmasına Göre Sınırlar: İzmir, Ege Bölgesi ve Doğu Trakya Yunanistan’ın kontrolüne bırakılacaktı. Güney sınırımız; Mardin, Urfa, Gaziantep ve Osmaniye’nin kuzeyinden geçmekte ve bu sınırın güneyi (Suriye) Fransa’ya bırakılmaktaydı. Ayrıca;

- Van, Muş, Bitlis ve Erzincan’ı içine a

lan bir Ermenistan kurulacaktı.
- Yunanistan sınırı ise İstanbul’un bittiği yerden başlıyordu. Ayrıca Türkiye Gökçeada ve Bozcaada’yı Yunanistan’a bırakacaktı.
- İtalyanlar Antalya ve Konya, Fransızlar Adana, Sivas ve Malatya, İngilizler ise Irak’ın kuzey kısmında nüfuz sahibi olacaklardı.

• Lozan Antlaşması’na Göre Sınırlar: Lozan Antlaşması’na göre ise sınırlar şu şekilde düzenlenmiştir:

Güney sınırı; Daha önce Fransa ile yaptığımız Ankara Antlaşmasında kabul edilen sınır aynen kabul edildi. Hatay bu sınırın dışında kaldı.

Irak sınırı; Yapılan görüşmelerden bir sonuç alınamadı. Bölgede Türk nüfusunun fazla oluşu nedeniyle halk oylaması yapılması istendi ancak İngiltere bunu kabul etmedi. Konuda uzlaşma sağlanamaması durumunda konu Milletler Cemiyeti’ne götürülecekti. Sonuçta Irak sınırı konusunun Türkiye ile İngiltere arasında dokuz ay içinde çözümlenmesi kararlaştırıldı. Türkiye, İngiltere’nin işgali altında bulunan Irak, Mısır, Kıbrıs Adası üzerindeki egemenlik haklarından İngiltere’nin lehine vazgeçecektir.

Batı sınırı; Misakı millide olduğu şekilde kabul edildi. Buna göre Meriç Nehri Yunanistan ile aramızda sınır olarak kabul edildi. Gökçeada ve Bozcaada Türkiye’de kaldı. Yunanistan savaş tazminatı olarak Karaağaç’ı Türkiye’ye verdi. Asker bulundurmamak şartıyla Ege Adaları Yunanistan’a verildi.

- Musul (Irak) meselesi Lozan’da çözümlenemeyen tek meseledir.
- Hatay sorunu daha sonra lehimize çözülecektir.
- Lozan Antlaşması ile Misakımillî büyük ölçüde gerçekleştirilmiştir.
- Sevr’e göre Doğu Anadolu’da kurulması planlanan iki devlet (Ermeni ve Kürt) Lozan'da yer almamıştır.

• Sevr Antlaşması’na Göre Azınlıklar: Azınlıkların sosyal, kültürel ve siyasi hakları genişletilecek, Osmanlı Devleti onların hiçbir şeyine karışmayacaktı.

• Lozan Antlaşması’na Göre Azınlıklar: Türkiye içinde yaşayan azınlıklar hukuken Türk uyruklu sayılacak ve Türk vatandaşları ile aynı haklara sahip olacaklardı. Türkiye’de yaşayan Rumlarla Yunanistan’da yaşayan Türkler karşılıklı (nüfus mübadelesi) olarak değiştirilecekler, İstanbul’da yaşayan Rumlarla, Batı Trakya’da yaşayan Türkler bu değiş tokuşun dışında tutulacaklar.

- Sevr’de azınlık hakları bahanesiyle iç işlerindeki bağımsızlığımız engellenmiş, Lozan'da ise ayrıcalıklar kaldırılarak iç işlerimize karışılması engellenmiştir.

• Sevr Antlaşması’na Göre Kapitülasyonlar: Kapitülasyonlardan bütün müttefik devletler yararlanacaklardı.

• Lozan Antlaşması’na Göre Kapitülasyonlar: Devletimizin gelişmesini engelleyen adlî, mali bütün kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı. Yabancı ticari kurumların Türk kanunlarına uymaları kararlaştırıldı.

- Sevr Anlaşması’nda ekonomik bağımsızlık yok edilmiş, Lozan’da ise kapitülasyonlar tamamen kaldırılarak ekonomik bağımsızlık elde edilmiştir.

• Sevr Antlaşması’na Göre Boğazlar Sorunu: Gerek barış gerekse savaş zamanlarında bütün devletlerin gemilerine açık hâle getirilecek, boğazların yönetimi içinde Türk iye bulunmayan Boğazlar Komisyonu tarafından yapılacaktı.

• Lozan Antlaşması’na Göre Boğazlar Sorunu: Boğazlar barış zamanında bütün ticaret gemilerinin geçişine açık hâle getirilecek. Boğazlar Türkiye’nin başkanlığındaki uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecekti.

- Sevr’de tamamen yok sayılan Boğazlardaki Türk egemenliği Lozan’da yine tam anlamıyla sağlanamamıştır.
- Boğazlar Komisyonunun varlığını devam ettirmesi misakı milliye uygun değildir.
- Boğazlar konusu Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile 1936 yılında çözümlenecektir.

• Sevr Antlaşması’na Göre Asker Sayısı: Türkiye’nin bulundurabileceği asker sayısı sınırlanacak ve bu sayı 50.700 rakamını aşmayacaktı. Bu birlikler jandarma olarak görev yapacak, her birliğin başında da belirli miktarda İtilaf Devletleri ordularından subay bulunacaktı. Askerlik hizmeti ise zorunlu olmaktan çıkarılacaktı.

• Lozan Antlaşması’na Göre Asker Sayısı: Boğazların askerden arındırılması maddesi dışında Türkiye’nin silahlı kuvvetlerine hiçbir sınırlama getirilmeyecekti.

- Sevr Anlaşması ile Osmanlı Devleti’nin savunma gücü yok edilmek istenmiştir. Lozan’da ise askerî anlamda sınırlama getirilememiştir.

• Sevr Antlaşması’na Göre Borçlar: İngiliz, Fransız, İtalyan ve Osmanlılardan kurulacak bir komisyon, Osmanlı Devleti’nin servetini düzenleyecek, bütçe üzerinde son sözü söyleyecek olan bu komisyonun onayı olmadıkça Osmanlı Devleti iç ve dış borç alamayacaktı. Osmanlı üyeleri, bu komisyonda yalnızca danışman olarak bulunacaklardı.

• Lozan Antlaşmasına Göre Borçlar: Osmanlı Devleti’nin, 1854’ten sonra Avrupa devletlerine olan borçları, daha önce Osmanlı sınırlarında iken sonradan ayrılarak bağımsız olan ülkelerle Türkiye arasında bölünecekti. Türkiye sadece payına düşen kısmı belirlenecek taksitlerle ödeyecekti. Borçların ödenmesiyle ilgili her türlü denetime son verilecekti.

- Sevr’de Osmanlı Devleti’nin ekonomisi İtilaf Devletleri’nin denetimine bırakılmıştı. Lozan’da ise Düyun-u Umumiye İdaresi kaldırılmış ekonomik bağımsızlık sağlanmıştır.

Kaynak: www.ataturkinkilaplari.com – En Kapsamlı Atatürk Sitesi tarafından muhtelif TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Konulu Ders Kitapları ve Çeşitli Tarih İçerikli Konu Anlatımlı YGS ve LYS Hazırlık Kitaplarından derlenerek oluşturulmuştur.

- Okuma Sayısı: Bu yazı 64967 defa okunmuştur.