Atatürk’ü Etkileyen Olaylar ve Fikirler: Atatürkçü düşünce sisteminin ortaya çıkmasında; Atatürk’ün doğduğu ve büyüdüğü dönemin şartları, başından geçen olaylar, bitirdiği kitaplar, öğrenim hayatındaki öğretmenleri, Türk fikir adamları olarak adlandırabileceğimiz Namık Kemal, Ziya Gökalp, Tevfik Fikret gibi şahsiyetlerle Avrupalı düşünce adamlarına örnek olarak gösterebileceğimiz Volter, Jan Jak Russo gibi kimselerden aldığı ilhamlar ile Osmanlı Devleti’nin karşı karşıya kaldığı sorunlar etkili olmuştur. Atatürkçü düşünce sisteminin ortaya çıkışında etkili olan bu gelişmeleri aşağıdaki başlıklar altında özetleyebiliriz:
Fransız İhtilali
1789 yılında meydana gelen Fransız İhtilali, tüm Avrupa’yı etkisi altına aldığı gibi Osmanlı Devleti’ni de etkilemiştir. İhtilal sonrasında yaygınlık kazanan öz-gürlük, eşitlik, adalet gibi demokrasi ilkeleri meşruti yönetimlerin kurularak kralların egemenliklerini halk ile paylaşmalarına neden olurken; milliyetçilik ilkesi ise imparatorlukların yıkılarak ulusal devletlerin kurulmasına ortam hazırlamıştır.
Osmanlı Devleti’nin, Avrupa’nın Gerisinde Kalması
17.yüzyıldan itibaren ıslahat hareketlerinde bulunan O
smanlı Devleti, Avrupa’nın gerisinde kaldığını18.yüzyılda kabul etmiş, bu açığını kapatabilmek için Avrupa tarzında yenilikler gerçekleştirmeye çalışmışsa da başarılı olamamıştır. Osmanlı Devleti’nin; dünyada meydana gelen bilimsel ve teknik alanlardaki gelişmeleri takip edememesi, kapitülasyonlar nedeniyle sanayisini geliştirememesi, dış borçları ödeyemez hale gelmesi ve savaşların genelde aleyhine sonuçlanması, 20. yüzyılın başlarına gelindiğinde ekonomik ve siyasi açılardan iyice zayıflamasına neden olmuştur.
Osmanlı Topraklarının Hızla Daralması
Osmanlı Devleti 1877-1878 yıllarında Rusya ile yaptığı savaşta (93 Harbi), Balkanların büyük bir kısmını kaybetmiş, Doğu Anadolu’da da Kars, Ardahan ve Batum’u Rusya’ya bırakmıştı. Rusya, Ermenileri ve Balkanlarda Osmanlı Devletinden ayrılarak bağımsızlığını kazanan devletleri kışkırtırken; İngiltere de Osmanlı toprağı olan Mısır’ı işgal etmişti (1882).
Türkçülük Akımı
Osmanlı Devleti’ni içinde bulunduğu durumdan kurtarmak için geliştirilen akımlardan biri olan Türkçülük, Mustafa Kemal tarafından da benimsenmiştir. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşında ağır bir yenilgi alması Mustafa Kemal’de millet egemenliğine dayanan yeni bir devlet kurma fikrini güçlendirmiştir.
Anadolu’nun İşgal Edilmesi
İtilaf Devletlerinin, Mondros Ateşkesi’nin ardından Anadolu’da gerçekleştirdikleri işgal hareketlerine karşı Osmanlı yönetimi seyirci kalmıştı. “Ya istiklal ya ölüm!” parolasını benimseyen Mustafa Kemal, bu durum karşısında Türk milletinin bağımsızlık inancını harekete geçirerek millet egemenliğine dayanan yeni bir Türk Devleti kurmayı başarmıştır.
Kaynak: 8. Sınıflar İçin TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 8. Sınıf Yardımcı Ders Kitabı, sayfa: 101.
- Okuma Sayısı: Bu yazı 30920 defa okunmuştur.
